Nag-ingon sila nga ang mga patay mopahulay sa kalinaw.
Apan sa New Corazon Cemetery sa Barangay Sambag, Bogo City, ang kalinaw adunay presyo – P15,000 alang sa usa ka lungag (bone chamber) nga magamit sulod sa lima ka tuig, ug P5,000 matag tuig human niana.
Kadtong dili maka-afford niini, ilang dad-on ang nakawot nga mga bukog sa ilang minahal nga nitaliwan gawas sa konkretong koral, ngadto sa usa ka luna sa yuta tapad sa sementeryo diin ang mga payag-payag—mao kini ang tawag sa mga lumulupyo—nanukad gikan sa kasagbutan.
Sulod niining gagmay nga mga silonganan naghayang ang mga bukog sa mga pobre, giputos sa panapton, gitagoan sa plastik nga mga kahon, o usahay gipasagdan nga nagpasad lang.
Alang kang Lando Bentulan, ang caretaker sa sementeryo sulod sa 45 ka tuig, kining talan-awon dugay na, unya makapasubo.
Matod niya, ang mga pamilya nga dili maka-afford sa bone chamber, walay laing kapilian gawas sa pagtukod sa ilang kaugalingong payag-payag, aron ang ilang mga minahal aduna gihapon dapit nga kabutangan.
“Kadtong dili maka-afford og bone chamber – ang mga indigent – maghimo na lang og payag-payag dinhi,” sulti ni Bentulan.
“Mao na’y buhaton sa atong mga igsoon nga pobre. Modiskarte na lang sila, para inig All Souls’ Day, naa sila’y adtoan para mahinumdom sa ilang namatay nga minahal,” dugang niya.
Ang New Corazon Cemetery moabot og mga 9,900 square meters, apan lapas sa koral niini usa ka mas dako nga lote nga gipanag-iya sa gobyerno nga karon puno sa labing menos 2,000 ka payag-payag.
Kadaghanan niini ginama sa kahoy, kawayan, ug tayaon nga mga atop, mga luag nga silonganan nga manalipod sa mga patayng lawas kansang mga pamilya dili makabayad alang sa permanenteng luna sa sulod.
Ang mga bukog gipangsud sa mga karton, giputol nga mga plastic nga sudlanan sa tubig, o nagpasad lang ilalom sa atop nga lata sa payag. / JJL