GIBUTYAG sa mga health inspector ang problema sa sanidad sa usa ka poultry farm sa Sitio Ilum, Barangay Catmondaan, sa lungsod sa Catmon, human sa ulahing re-inspeksyon nga nagpadayag sa gubaon nga labayanan og patay nga mga hayop (mortality pit), nga naghatag og risgo sa kalikopan ug sa panglawas.
Usa ka sanitary order nga gi-isyu sa Municipal Health Office (MHO) niadtong Hunyo 4, 2025, naghatag sa farm og 20 ka adlaw sa pagsulbad sa isyu sa sanidad, diin ang deadline gitakda sa Hulyo 3.
Ang maong order gi-post sa Facebook page ni Ramil Ayuman, chairman sa Cebu Disaster Risk Reduction and Management Council sa Dakbayan sa Sugbo, niadtong Dominggo, Hunyo 22.
Ang kopya sa order gihatag ni Catmondaan Barangay Captain Gene Rose Nanale.
Gilatid sa order nga bisan pa man sa namatikdan nga pagkunhod sa pagdaghan sa langaw, kinahanglan gihapon nga ayohon o ilisan sa farm ang mortality pit hangtod sa Hulyo 3, kung dili man, mahimong mag-atubang sila og mga silot ubos sa kasamtangang balaod sa sanidad.
Ang maong pahibalo gipagawas human sa re-inspeksyon niadtong Mayo 20 nga nagpadayag nga guba ang mortality pit sa farm, nga nagpakita og mga timailhan sa nabuak nga mga bungbong ug pagka-instable sa istruktura.
Sa sinugdan, gisusi lang sa mga awtoridad sa panglawas ang pag-uswag ug kaepektibo sa mga lakang sa pagtul-id nga gihimo human sa unang inspeksyon niadtong Abril 28, nga nagtutok sa reklamo sa mga establisemento bahin sa pagdaghan sa langaw.
Ang maong obserbasyon nagpadayag og dakong pagkunhod sa populasyon sa langaw sa palibot sa farm, pinaagi sa malampusong pagpatuman sa mga lakang sa pagpugong sa langaw, lakip na ang paggamit sa mga lit-ag ug pag-spray og insecticide.
Apan, ang inspeksyon niadtong Mayo nakakaplag og bag-ong isyu sa sanidad kalabot sa mortality pit nga nahimutang sa farm. Ang mortality pit sa usa ka farm usa ka gitudlo nga lugar nga gigamit sa paglabay sa patay nga mga hayop.
Ang katuyoan sa mortality pit mao ang pagsiguro sa husto ug limpyo nga paglabay sa mga patay nga hayop sa paagi nga makapamenos sa risgo sa panglawas ug kontaminasyon sa kalikopan.
Sumala sa MHO, ang dili husto nga paglabay sa patay nga lawas naghatag og daghang risgo, lakip na ang posibilidad sa mga peste ug mangangayam nga makontak sa nabuyagyag nga mga patayng hayop.
Kini makapadaghan sa posibilidad sa pagkaylap sa sakit sulod sa lugar.
Gipadayag usab sa MHO ang kabalaka nga ang duol nga yuta ug mga tinubdan sa tubig mahimong kontaminado, nga nagha-tag og dakong hulga sa kalikopan.
Ang dili maayong baho gikan sa maong lugar makamugna usab og peligro sa panglawas sa mga trabahante sa farm ug sa mga lokal nga residente.
Isip girekomenda nga mga lakang, giawhag sa mga awtoridad ang dinalian nga pag-ayo sa gubaon nga mortality pit aron mabalik ang kalig-on sa istruktura niini ug mapugngan ang dugang nga risgo sa kalikopan.
Gisugyot usab sa mga eks-perto ang paghimo og bag-o, luwas nga sistema sa paglabay nga nakab-ot sa lokal nga mga regulasyon aron masiguro ang luwas ug responsable sa kalikopan nga pagdumala sa basura.
Ang sanitary order magpahigayon og follow-up nga inspeksyon human sa gitakda nga panahon sa pagtul-id.
Ang pagkapakyas sa pagtuman maglangkob og paglapas sa Republic Act 9003, Presidential Decree (PD) No. 522 Implementing Rules and Regulations, ug PD 856.
Gisulayan sa SunStar Cebu pagkontak ang municipal government sa Catmon alang sa dugang komento pinaagi sa telepono ug text messages, apan wala pa kini motubag sa oras ning pagsuwat. / DPC