LAMBERTO G. CEBALLOS
Ilaya, Cawayan, Dalaguete, Cebu
Lapoy kaayo ang kalawasan ni Ardabo niadtong gabhiona. Wala lang gani siya manihapon; mideretso siya og ligid sa banig. Nahuman da gayud niya'g tanom ang mga biyateles libot sa iyang uma. Apan wala siya mahikatulog dayon tungod sa kalangas didto sa kawayanan luyo sa ilang payag. Mibakon siya ug miduol sa iyang inahan nga nagkalingaw pagyupyop sa iyang hunsoy didto sa pantawan.
"Duna diay kukok diha sa atong kawayanan, Nay?" matod ni Ardabo nga nakapaigpot kang Iya Usted, balo niyang inahan. "Karon pang gabhiona ako makadungog sa tingog nianang langgama," matod ni Iya Usted. “Nasalaag lang kana dinhi sa ato."
Ku-koook! Ku-ku-koooook! "Bida, di na hinuon ta katulog og maayo ani,” ni Ardabo nga mibalik sa iyang kuwarto. Putolputol ang pagkatulog niya nianang gabhiona mao nga luya kaayo siyang mimata nianang pagkasunod adlaw.
"Asa ka man karon?" sukna ni Iya Usted dihang nakita niyang nag-ilis si Ardabo human makahigop og tinughong. "Adto ko sa ubos, Nay," ni Ardabo nga nanudlay sa iyang buhok, "sa ka-Agaw Ditdit. Adlaw karon niya ug maghapihapi kami."
"Hala, dad-a hinuon kanang gihiktan kong dumalaga aron adunay ikapuno sa sumsoman. Apan ayaw baya palabi pag-inom, ha!"
Dihang nahimuntog na si Ardabo sa nataran sa iyang Agaw Ditdit, nakita niya ang uban nilang kabarkada nga nagkapuliki sa bisan unsa na kadtong buhata nga makurikuri.
"Uy, Gaw, nganong nagdala ka pa ugod niana?" ni Ditdit.
Mingisi si Ardabo. Gitunol niya ang manok kang Ditdit. "Si Nanay ang nagpadala niini. Iyang gasa nimo," ni Ardabo. "Salamat, Gaw. Ato ning barbekyuhon,” ni Ditdit.
Nanaka ang duruha sa itaas. Didto nakita ni Ardabo ang pipila ka mga dalaga nga higala ni Sening, igsuon ni Ditdit. Milahos si Ardabo sa kusina aron pagtabang kang Bertoy, ang tambalan sa Santikon nga maayo usab moluto og sari-saring potahe. Gilabyan lang niya ang mga dalaga nga nagkalingaw pagpatokar sa ponograpo.
DIHANG nangaon na sila sa paniudto, ang mga mata ni Ardabo wala magpuyo. Kanunay siyang nagpasigpat sa usa ka dalaga nga karon pa niya makita. Matahom ang maong dalaga nga nagpasigpat usab kaniya.
"Kinsa man na, Gaw?" hunghong ni Ardabo kang Ditdit. "Si Marging," tubag-hunghong ni Ditdit," amiga ni Agaw mo Sening nga taga siyudad."
"Guwapa, Gaw," ni Ardabo. Igo lang miyango si Ditdit.
Nagpadayon ang inom ug sayaw human sila makap-os og pangaon. Usa ka kundat nga tokar nakapasadya sa tanan. Si Balodoy, ang komedyante, puwerting iktin-iktin ug nakapagiki sa kadalagahan. Giduol ni Ardabo si Sening ug mihangyo nga ipailaila sa amiga niini.
Misayaw si Ardabo uban sa bag-ong kaila nga si Marging. Cha-cha-cha ang tokar.
"Hanas ka diay'ng mosayaw ining sayawa, Ging," matod ni Ardabo nga mikaransa uban-uban sa labyog sa mga kamot ug bukton ni Marging. "Mao man kini kanunay namong sayawon didto sa siyudad," matod ni Marging. "Ikaw maayo man sab."
"A, sundogsundog lang ning ako. Maayo man usab ko mokuratsa. Gamay da ma'g deperensiya kining mga sayawa." Mikatawa si Marging.
Sa sunod nga tugtog ang tanan nanayaw na, ilabi na nga nasudlan nag ‘gasolina’ ang ilang mga tiyan. Usa ka mananoy nga sonata ang tugtog ug gipiit paggakos ni Ardabo si Marging nga wala motukol sa gibuhat ni Ardabo kaniya. Nabag-id ang duha ka bundo sa dughan sa dalaga ngadto sa bus-ok nga dughan sa ulitawo.
PAGKAGABII wala na usab mahikatulog dayon si Ardabo. Ang kukok na usab. Hinuon wala na kini kaayo makasamok kaniya. Didto sa iyang hunahuna si Marging. Gigakos ni Ardabo ang unlan nga iyang gitandayan dihang nahinumdom siya sa ugdong dughan ni Marging. Samtang nagpadayon pagbanha ang kukok didto sa kawayanan, nagpadayon usab ang damgo ni Ardabo uban kang Marging. (KATAPUSAN)