LEONEL QUILLO
San Fernando, Cebu
ADUNAY TUMONG ang literatura nga nagkawot sa kantil sa gigamotang budaya gikan pa sa malamatong mga pulong ni Loyola nga maoy nagtimon sa hiniusang Ormocanong kawsa: hilom, but-an, ambongan ug halawom sama sa siyudad sa Ormoc. Dili tiaw ang gikabiba nga tahas sa usa ka magbabalak. May tahas siyang iwayon ang tanang tunukon nga mga sagbot sa iyang dalan-- tahas nga mogahin og panahon sa pag-umol sa iyang arte-- tahas nga saulugon ang iyang kalipay ug kasakit ug uban pang pagbati-- tahas nga tipigan ang iyang gahom sa pamulong ug ipasa kini ngadto kang bisan kinsa nga may katakos nga mosunod sa iyang panaw-- tahas sa paghiuli sa nahawaning laylay sa baligho ug tigmo sa iyang kaliwatan, o bisan ang yanong pagtandog sa kasingkasing sa iyang mga magbabasa.
Sa dihang midunggo na ang barko nga among gisakyan didto sa pantalan sa Ormoc, walay laing misugat kanamo kundili ang numero unong palaanak og balak sa Ormoc: si Carlito Mantua. Kon ikaw usa ka ‘outsider’ sama kanako apan nakaila ka kon kinsa siya, dako akong pagtuo nga nahimamat mo na ang usa ka matinud-anong magbabalak nga taga Ormoc. Siya mao ang pinitik nga kasingkasing sa usa ka matinud-anong anak sa dagang. Usa ka tawong walay ambisyong dinagko sa iyang pagpanuwat; usa sa mga butang nga giyukboan ko gayod diha kaniya. Usa ka klase sa pamalak ang iyang giumol nga gikan ra gayod sa dalisayng handurawan sa usa ka lumad nga tigbatbatan og mga tanghaga ug tigmo sa iyang kaugalingong nataran. Kon may ambisyon man ang iyang dagang, tingali mao kana ang pagpahiuli sa nahanawng tingog sa iyang pinalangga ug balaknong Ormoc.
Kabahin sa iyang kinabuhi, siya usa ka yanong magtutudlo, amahan ug bana. Walay dramatikong kinabuhi ang usa ka matinud-anong magbabalak sama niya. Dili sama nilang Edgar Allan Poe, Lord Byron o Hart Crane ang iyang kinabuhi. Momata siya sayo sa buntag aron magdigamo alang sa iyang duha ka anak nga pulos mga estudyante ug sa iyang asawa nga magtutudlo sama kaniya. May higayon niadtong nibisita kami didto sa ilang malipayong panimalay nga nahisaksihan ko ang tipik sa inadlaw-adlaw nga tahas ni Sir Carl. Didto ko na-internalize ang matuod nga panaw sa usa ka sundalo sa katitikan. Nagtuo ko nga ang kinabuhi sa usa ka magbabalak nagatuyok lamang sa mga pulong, sa iyang arte ug sa iyang tahas sa pagpanuwat, apan sayop ako ug gipamatud-an kana ni Sir Carl. Ang usa ka matinud-anong sundalo sa katitikan usa man sab diay ka mapinanggaong amahan ug bana.
Atol sa gamay nga writers’ workshop nga gipahigayon sa Ormoc, mas gipatidlom ko pa ang akong kabangkaagan kabahin sa akong salabotan kabahin sa kinsa gayod diay ang usa ka Ormocanong magbabalak. Ubay-ubay na ang akong nahimamat nga mga magbabalak nga nia sa Sugbo magpuyo. Uban kanila mga tiguwang na ug ang kadaghanan mga batan-on. Kahibalo na kaayo ko nga may managlahing klase sa magsusulat. Apan walay sama nilang Omar Khalid ug Richellet Chan nga hagiton ka og tagay ug unya diay kadto, lahi nga klase sa tagay ang tuyo. Isip usa ka disipulo sa ilang pagtuon ug isip pahinante sa dagang, gidawat ko ang hagit nga mahimong usa ka panelista sa maong “ato-ato” nga workshop. Wala ko magtuo nga ang akong pag-uban kanila maoy nahimo kong gabayan ug bakanan sa piho kong salabotan kabahin sa kinsa ang matuod nga Ormocanong magbabalak.
Gitapos ang yanong ‘workshop’ sa pagpanghatag sa mga sertipiko ug pasundayag sa lumadnong mga talento sa mga Ormocanon. Midalit usab og pipila ka mga awit si Omar Khalid nga may kahanas usab sa pagkaskas sa gitara. Tataw sa mga batan-ong magbabalak ang ilang kalipay sa dihang tagsa-tagsa nilang gidawat ang ilang sertipiko.
Ang kagabhion gimugna adtong adlawa aron unta dili matapos. Human sa tibuok adlawng panaghisgotay kabahin sa arte sa pagpanuwat, lain na pod nga yugto sa kulukabildo ang nahimo atol sa pagpanihapon didto sa usa ka iladong kutay sa mga kan-anan sulod sa siyudad sa Ormoc. Nahiabot si Sir Carl nga human na ang pagpangaon. Human sa kadiyot nga kulukabildo ningtugpa ang grupo sa usa ka sikat nga kapehan sulod sa kasingkasing sa siyudad. Didto gipadayon ang panagkukabildo kabahin sa pagpanuwat ug uban pa. Natapos ang kagabhion sa balay ni Sir Carl diin gihambin ning tagsulat didto sa iyang panumdoman ang tam-is ug nindot nga kasinatian.
(KATAPOSAN)