LAMBERTO G, CEBALLOS
Panaghiusa, Basak-San Nicolas, Cebu City
NOBIYEMBRE DOS. Adlaw karon sa mga kalag. Nagpakuyog ko kang Daniel, akong bana karong buntaga sa sam-ang Katoliko sa Carreta dinhi sa Dakbayan sa Sugbo. Wala na lang ko mouli sa Cagayan de Oro diin atua ‘mamahulay sa dayon’ ang akong ginikanan, tungod sa kahasol sa pagbiyahe. Karon nagdala ko’g daghang kandila aron iugbok sa Dakong Krus pahinungod kanila ug sa akong kaparyentihan ug kahigalaan nga ‘tua na.’ Unya bisitahon ko sab ang lubong sa suod kong higala nga tulo na ka tuig nga nahilubong dinhi, si Cristabelle. Usa ako sa nihatod kaniya sa katapusan niyang pahulayan dinhi. Nahinumdom ko nga ang iyang inahan mao day nianhi sa Sugbo gikan sa Bislig aron paghatod kaniya sa pahulayang dayon. Hinuon, may paryente siya ug mga katagilungsod nga nihatod kaniya dinhi.
Human ko ikatunol ang usa ka plastik nga bulsita nga may mga kandila sa tawo nga mikamay nako didto sa renehasang sular sa Dakong Krus. Nag-ampo ko sa malinawong pagpahuway sa mga kalag sa akong ginikanan, mga paryente, ug mga higala.
“Daniel, kuyogi ko. Pangitaon ko ang lubong ni Cristabelle. Niay gibilin kong tulo ka kandila para ihalad kanya, lakip kining mga bulak sulod ning duha ka lata nga pinalit ko sa geyt,” matod ko sa akong bana.
“Katrina, unsa nimo kasuod si Cristabelle? Taga diin man siya, ug nganong dinhi man siya ilubong?” nag-asod nga mga pangutana ni Daniel.
“Dispatsadora mi sa usa ka tindahan og panapton sa Magallanes. Taga Mindanao pud siya, taga Bislig, Surigao. Aron makadaginot sa renta, niluon ko niya sa iyang lawak nga giabangan. Nagtunga mi sa abangan. Nisugot ang tag-iya apan gipabayad ko sa tubig.”
“Unsa diay iyang namatyan?” ni Daniel.
“Naghikog siya. Niinom og hilo sa ilaga. Nadala pa sa ospital apan DOA sumala sa doktor,” ni Katrina nga milad-ok sa iyang laway. “Mabdos siya’g tulo ka buwan, apan wa na makigkita niya si JK, iyang uyab. Bisan sa selpon di na niya kini makontak. Nahadlok pud siya sa kasuko sa iyang ginikanan ug mga igsuon kon mahibaw-an nga buros siya. Mao tingali nga nakahukom siya sa pagbuong sa iyang kaugalingon.”
Dali ra nga nakit-an namo ang lubong ni Cristabelle kay nakatimaan man ko nga diha kini duol sa punoan sa duldol. Nagtahirig ang lapida, apan mabasa pa ang iyang ngalan: Cristabelle Calma ug ang petsa sa iyang pagkatawo ug pagkamatay. Dili sementado ang puntod. Ang tiilan nga bahin nalupyak. Ug daghan ang mga balili nga nanubo sa ibabaw ug sa palibot niini. Dihay daghang mga dahon ug bulak nga laya sa isigka kilid sa puntod nga akong nasabtan diha ra gitam-ok sa naglimpiyo sa kasikbit nga mga lubong. May bata niduol nako ug nihangyo nga limpiyuhan ang puntod. Gipatarong nako sa bata ang lapida. Unya nahasiga ang akong mga mata sa akong nakita sa ulohan sa lubong. Pamilyar kaayo nako ang duha ka basiyong lata sa karne-norte; mao ni gisudlan sa mga pulang rosas nga pinalit nako sa geyt dihang gihatod namo dinhi si Cristabelle. Nalubong kini sa puntod. Gipaibot nako sa bata ang mga lata. Nadunot na ang katunga niini tungod sa taya. ‘Sus, tulo na ka tuig, nia pa ang lata!’ nakaingon ako sa akong hunahuna. Akong nasabtan nga sa maong mga tuig way nakaduaw sa iyang lubong.
Dihang nahuman na ang bata sa paglimpiyo sa puntod, gihatagan ko siya’g bayinte pesos. Nipungko ko atubangan sa lubong ug giugbok ang tulo ka kandila tungod sa lapida ug gidagkutan sa dala kong puspuro. Gipahiluna pud nako ang bag-ong mga lata sa mga bulak sa ulohan sa lubong ug nangaliya sa langit alang sa kalinaw sa kalag ni Cristabelle. Human niini, giagda ko si Daniel nga manggawas na mi sa sementeryo. Samtang kami naglakaw, daw may gihunghong ang hangin kanako. Nakalingi ko sa lubong ni Cristabelle. Nakita ko siya nga mikawaykaway sa iyang tuong kamot. Migunit ko’g hugot sa bukton ni Daniel. (KATAPUSAN)