Sugilanon: Si Paz

JOANALYN GABALES

Sunrise Village Ext., Pardo, Cebu City

HAPIT nang orasyon apan hayag pa ang palibot sa paglakaw ni Paz sa dalan padulong sa galingan. Human sa galingan, moagi pa siya sa kalubihan ug basakan sa silingan ni Mama Ilyang niya diin siya gipapuyo sa iyang inahan.

“Anha sa ka puyo sa balay sa akong iyaan,” matod ni Mama Rosa niya nga iyang inahan, “kay wala intawoy kuyog ang tigulang. Maayo na lang naay katabang-tabang si Mama Ilyang nimo sa pag-atiman sa iyang mga manok og tanaman.”

“Unya, Ma, si Friday? Kinsa man ang magdala niya sa tunaan ug manguha og kumpay para iyang kan-on?” pangutana ni Paz.

“Pasagdai, si Manoy Boy nimo ang mangunay og galam anang atong kabaw,” tubag sa iyang inahan.

“Si Manoy Boy lang diay adto puyo sa ka-Mama Ilyang! Ako lang diri, Ma. Kay si Friday mingawon na nako.” pangatarungan ni Paz.

“Mingawon gud intawon! Ikaw tingali ang mingawon?” ni Mama Rosa niya.

“Ako nang suod nga higala si Friday, Ma. Bisan mangitngitan pa mi inig pangumpay, dili gyod ko mahadlok. Kausa, diha gyod toy halas, apan si Friday, gipadali-dali gyod ko niya nga moundang haron manghawa na mi,”sugilon ni Paz.

“Maalam nga hayop tuod nang kabawa, apan mora man og nanghingapin lang nang imong imahinasyon, Paz. Hala, ayaw na pangatarungan. Naingnan na nako si Mama Ilyang nga adto ka puyo niya,” hinapos nga sulti sa iyang inahan.

Sa diha pa sa kalubihan si Paz nadungog niya ang bagting sa lingganay sa simbahan. Ninghunong siya para mangadye sa Angelus subay sa gitudlo nga mohunong ga­yod bisan asa abti sa bagting sa kampana. Taudtaod nipadayon na siya paglakaw. “Ari ko manglaktod sa basakan,” hunahuna ni Paz.

Gisubay niya ang mala nga yuta nga naghulma sa kahon-kahon sa basakan. Kalit nisugod og taligsik. Mohana na unta si Paz og dagan, apan naalinggatan niya ang usa ka langgam nga ningtadlas sa agianan. Dili taas ang paglupad niini, tupong ra sa iyang panan-aw. Ningtugpa kini sa iyang atubangan, mga tulo ka lakang sa iyang pagbanabana.

Sukad-sukad wala pa siya kakita og langgam nga sama niini. Nakakita na siya og daghang langgam; kusog man gani ni siya manakop og maya ug tukmo ug manguha og itlog sa ihalas nga itik.

Pero kining langgama lahi. Ang pako niini sinaw ug nagkalain-lain ang bulok, morag bulok sa balangaw. “Unsa kaha ning langgama? Nindot man kaayo.” Mihinayhinay siya og duol.

Ang langgam milukso apan wala man kini magpalayo. “Hala! Magpadakop man tingali,”

Gakinto si Paz nga miduol. Ninglukso ug ningbatog ang langgam, mga duha ka dakong tikang gikan niya. “Mas sayon ra ka dakpon kay hinay ra imong lupad.” Wala pa gani katikang si Paz ninglupad na sab ang langgam, ningsuot ug nagpahipi sa kasagbotan. “Dili una ko molakang, nanawon ko usa ang dapit nga gitugdonan niya. Siyaro, inig lihok sa sagbot naa gyud ang langgam diha, dakmaon dayon nako.”

Wala panumbalinga ni Paz nga nataligsikan na siya ug naghinayhinay na nga miabot ang kilumkilom. Giganid niya sa pagtan-aw ang kasagbotan apan wala siyay nabatyagang bisan gamay nga kasikas. Naabot ang iyang panan-aw sa unahan ug diha pa niya nakita ang bayhon sa sawa. Morag nagpatong-patong nga mga ligid ang naglikos nga lawas sa dakong bitin pero ang ulo mituyhakaw ug ang dila nigawas.

“Unsaon man ni? Kon mobalik ko sa agi, layo na, tuyok balik sa galingan, tuyok didto sa laing agianan,” hunahuna ni Paz. Gihubo niya ang iyang sapatos og medyas, gigunitan ang sanina ug ningtaak sa basakan. Nakahukom siya nga moagi sa lapukon ug tubigon nga basakan para dali siyang mahilayo sa sawa nga sa tan-aw niya andam na sa sunod niining panihapon.

Wala siya maghunahuna nga puwede siyang gukdon sa sawa didto sa basakan. Ang importante mahiabot na siya sa balay ni Mama Ilyang ug matuman ang mando ni Mama Rosa niya. Wala niya panumbalinga nga sa tumang kahadlok nidagayday sa iyang aping ang iyang mga luha. Ug nalimtan na niya ang langgam nga gilamoy sa bitin.

(KATAPUSAN)