Grabe ang nahiaguman sa Sugbo sa Bagyong Tino. Daghan ang mga patay di tungod sa hangin, kondi sa dala nga uwan. Gibahaan ang daghang mga komunidad, apil na ang Brgy. Bacayan.
Sa among barangay, di mominos sa 10 ka mga kinabuhi ang nangakalas. Gibanlas sila dihang nisuyla ang baha sa Butuanon River ug niigo sa Sityo Komon. Ang mao nga dapit nahimutang daplin sa sapa, apan tipik lang niini ang maabot sa baha sukad kaniadto.
Nagdako ko ug nakat-on paglangoy sa Butuanon River. Diha sab ko tigpamasol og mga halwan ug tughod.
Maanindot kaliguan ang mao nga sapa. Magpista ni panahon sa San Juan ug San Pablo. Magtapok ang mga pamilya, mangaon daplin sa sapa kay sama og fiesta gyud.
Nagsugod lang sa pagkahugaw ang tubig dihang nagsugod na og panurok ang mga subdivision sa daplin niini. Ang sapa gihimo nga oulet sa drainage sa mao nga mga subdivision. Dunay ubang mga balay nga naa nahimutang mismo sa ngilit sa daplin sa sapa.
Kuyaw kaayo sa landslide o paghulpa sa yuta kon magsige og baha ug uwan. Ambot nganong ganahan kaayo ang tawo nga mopuyo daplin sa tubig. Kon di gani daplin sa sapa, daplin sa dagat ang puy-an. Baha ug storm surge ang kontra.
USBON NA
Kon daplin sa sapa ug dagat, kuyaw kini sa baha ug storm surge. Hinuon di tanang mga dapit nga daplin sa baybayon kuyaw niini.
Mas maayo nga kon duna may development, at least mga 50-100 meters ang gilay-on. Apan mas maayo gyung mas layo pa.
Unta ang mga development layo na sa kasapaan. Mas kuyaw ni kay sa daplin sa dagat. Kay bisan way bagyo, kon kusog kaayo ang uwan, posible kaayong mabahaan. Labina karon nga naa ang global warming, ang baha kanunay naghulga.
Ang nahitabo nga katalagman mugna ni Bagyong Tino hinaot unta nga magsilbe nga leksiyon sa kagamhanan ug mga land developer.
Ang land development kinahanglan magseguro nga luwas ang dapit nga puy-an ug di kini mamahimo nga hulga sa mga komunidad nga nagpalibot.
Hinaot pa nga ang nahitabo sa bagyo nga Tino di nato makalimtan aron mailkayan nga duna pay mga kinabuhi nga mangakalas. Mapait kaayo ang hitabo ug hinaot pang di na kini masubli sa umaabot.