SA MAKADUHANG higayon, duha ka Philippine eagles ang gibuhian sa Philippine Eagle Foundation (PEF) sa kalasangan sa Barangay Kagbana sa Burauen, Leyte, Huwebes, Mayo 8, 2025.
Mga Philippine eagles nga sila si Sinabadan ug Kalatungan I nga gibuhian sa Leyte, nagtimaan sa ikaduhang higayon nga ang pundasyon nagbuhi niining maong mga langgam sa lugar isip kabahin sa "reintroduction of the species" ilawom sa Philippine Eagle Species Reintroduction Program, pangulohan sa PEF, Department of Environment and Natural Resources (DENR), ug sa Mohamed Bin Zayed Raptor Conservation Fund.
Si Sinabadan usa ka babayeng agila nga gipusa sa lasang sa Sibulan, Davao City. Siya giluwas gikan sa Mt. Tangkulan sa San Fernando, Bukidnon human gitanggong sa mga lokal nga molupyo. Samtang si Kalatungan I, lalaking agila, naluwas sa Pangantucan, Bukidnon human gipusil ug nakaplagan nga namiyaok sa yuta.
Unsa sila gibuhian, sila Kalatungan I ug Sinabadan gipahimutang sa "hacking or acclimatization" nga kulongan niadtong Marso 21 sa kalasangan sa Barangay Kagbana. Kini pagseguro nga mga langgam hinay-hinay nga makapahaum sa ilang bag-ong palibot uban ang minimal nga kontak sa tawo. Ang ilang pagtubag sa pagkaon, kusog sa paglupad, kaabtik, ug kinaiya nga molikay hugot nga gimonitor aron nga madeterminar ang ilang kaandam sa pagbuhi.
Matud sa PEF nga ang duha ka agila nipailawom sa "long-term care and rehabilitation" sa Philippine Eagle Center sa Davao City. Una sila gibalhin sa Leyte, nipailawom na sab sila og intensibo nga "physical conditioning, veterinary checks, and behavioral assessments" aron pagseguro nga haum na sila buhian.
Mga agila gibuhian gikan sa ilang pagkakulong niadtong Mayo 8, 2025, kon diin si Kalatungan I nilupad og una, gisundan ni Sinabadan kapin sa 30 minutos.
Gibutyag sa PEF nga maong mga agila gibutangan og GPS transmitters alang sa post-release tracking ug monitoring
“The Philippine Eagle Species Reintroduction Program aims to establish a viable eagle population in Leyte and rebuild the ecological presence of the country’s national bird in key forest habitats where it has long been absent,” pagpasabot sa PEF.
Ang foundation nagpahimug-at sa kaimportante sa papel nga gidula sa komunidad sa Barangay Kagbana sa pagpangandam ug pagproteka sa gibuhian nga lugar sa mga agila. Mga lokal nga lideres, forest guards, ug mga molupyo nakatampo sa kaandam, seguridad, ug "awareness-building efforts" padulong sa pagbuhi kanila.
Kahinumdoman nga ang unang hugna sa mga agila nga gibalhin sa Leyte mao sila Carlito ug Uswag, kinsa gibuhian niadtong Hunyo 28, 2024. Si Carlito, babaye nga agila, mausbawon sa kalasangan sa Leyte, samtang si Uswag, ang lalaking agila, namatay tungod sa aksidenteng pagkalumos.
Napilian ang Leyte alang sa "reintroduction" tungod kay way Philippine eagle ang nasiplatan human sa Super Typhoon Yolanda niadtong 2013. Mga Philippine eagles eksklusibo nga makita sa upat ka isla sa nasud nga mao ang Luzon, Leyte, Samar, ug Mindanao nga gilangkuban og 60 porsiyento sa ilang kinatibuk-ang populasyon. Human mikuso-kuso ang Bagyong Yolanda, wala nay natala nga agila nga nakita sa Leyte atol sa mosunod nga mga tinuig nga surbey. (Rojean Grace G. Patumbon)