PAGKUYANAP sa Covid-19 usa sa mga ginatudlong hinungdan nga nalubong sa limot ang pagtutok ug pagtuki sa laing aspeto sa kalambuang panglawas, partikular na ang mental health sa katawhan.
Sa gipagulang talaan ni Philippine Mental Health Association (PMHA) Davao Chapter Consultant Precious Manliguez atol sa AFP-PNP Press Conference, padayong nagsaka ang kaso sa hikog sa dakbayan, kon diin 23 na ang ihap niini pagsulod pa lang sa Enero hangtud Abril ning kasamtangang tuig.
Kahinumdoman nga niadtong 2022, niabot sa 53 ang ihap sa kasong suicide diin sa ilang pagpanubay, nakita nga mas taas ang ihap sa mga lalaki nga biktima nga anaa sa 46 ug ang mga babaye nga anaa sa pito.
Ang pinakabatang kaso anaa sa 11 ang pangedaron ug ang pinakatiguwang nga anaa sa 70-anyos.
Sagad sa mga rason mao ang peer pressure kon diin sila adunay kaguol nga buhaton ang tanang paagi aron lang sila dawaton sa ilang higala o sa katilingban.
Ikaduhang gitumbok nga hinungdan mao ang kakulangan sa suporta sa mga nakapalibot sa ilaha ilabi na ang ilang pamilya ug ikatulo, ang kaguol nga makakuha ba dayon o dili og trabaho o makatrabaho man pero dili kini mao ilang gusto.
Gibutyag ni Manliguez nga dakong abri ang ganghaan sa PMHA nga 60 ka tuig nang nagtumong nga makatahag og kalaam nga may kalabutan sa mental health sa tawo.
Ang ilang buhatan kanunay nagapahigayon og webinar, seminar, o mga programang makatabang nga mas pahugtan pa ang suporta sa mental health awareness.
Gibutyag ni Manliguez nga lisud alang sa katawhan ang paghatag og bili sa maong programa kay sila huyang sa pagtulun-an maong ang buhatan sa PMHA mikanaug na sa mga barangay aron modalit og awareness program and seminar sa mga opisyales ug responders sa barangay sa tinguha nga aron sila daling makaresponde ug makabalo sa mga angay buhaton kung sa ilang lugar adunay mopabuhagay sa ilang mga gibati ug mulo ug kung ugaling aduna naa sa'y makabsan og kinabuhi pinaagi sa paghikog.
"It's not just about time but, this program is relevant na kaayo bisan ang family nga wala'y experience sa suicide, mosulod man gud sa ilang hunahuna nga prevention na ni, mo-take part ta ani, magtuon tag unsa ni,” matud pa ni Manliguez.
"Mental health is everybody's business, unta kini nga platform magdala sa daghang impormasyon sa mga tawong nanginahanglan, PMHA is always be a do for mental health,” dugang pa niya.
Pahinumdom sab niya sa katawhan nga kon kita ang istoryahan sa mga tawong nagahambin og problema ug makitang aduna na kini timailhan sa depresyon, angay nga paminawon nato sila ug hinayhinay nga mosuta sa eksperto. (Ivy Parido, DNSC, BA-Communication Intern)