Fred Nunez Canete

Alegria, Cordova, Cebu

ATE Golda, unsa man nang Nutse Buyna?” mituhaw pagpangutana si Lido sa iyang magulang samtang sila nanguykoy og mga basura karong buntaga sa adlaw sa Pasko.

“Kana bang mga espisyal nga pagkaon sa tungang gabii, bisperas sa Pasko, pahinungod sa pagka tawo sa atong Ginuo,” tubag ni Golda. “Apan wa man tay noche buena kagabii kay barbekyu nga liog ug tiil sa manok ra ma’y atong sud-an sa panihapon. Wa man tay espagheti ug inasal nga manok.”

“Kanang mga bata nga anak sa dato, tingali lamian kaayo ang ilang nutse buyna, no, kon Pasko?” ni Lido.

“Mao dyud, kay dato man ilang ginikanan.”

Midiyong ang mga mata ni Golda. Mitutok kadiyot sa singko anyos niyang manghod. May kasubo nga milandong sa iyang nawong. “Ambot, Lito, uy! Pero ayawg sige’g pangutana diha aron di ta malangan. Gahapon lupig kaayo ta nilang Manjun ug Talyo. Daghan silag halin sa basura nga ilang nakuykoyan. Kita, igo rang gipalit og panihapon,”

Nahilom si Lido. Gipunit niya pagbalik ang bawog nga kahoy nga maoy ikuykoy niya sa basura. Gipadayon niya paglugit ang misiwil nga plastik sa kilid niining ‘dumping site.’

Sa basurahan nagpakabuhi sila si Lido ug Golda. Bisan sa kalinghod pa sa ilang edad nakigharong na sila sa kabangis sa kapalaran. Walay ginikanan nga nagmatuto kanila, ug wala igdungog kon buhi pa ba o patay na ang ilang Mama ug Papa nga parehong nabalhog sa prisuhan gumikan sa druga.

Ug karong adlawa, niining buntag sayo sa adlaw sa Pasko, ania sila namasura. Wala kanila ang diwa sa Pasko. Wala silay gipaabot nga motunol kanilag pinaskuhan. Labi panga wala silay ikatunol ngadto sa uban. Ang ilang gipanghinaot ug gilauman nga makakuykoy ug makapunit silag daghang basura nga mahalin sa ‘junk shop.’ Bisag unsa nga biya sa uban apan mahimo pang halinon ug makatambal sa kagutom.

“Uha! Uhaaa! Uhaaa!” Nabuak ang kahilom sa kalit nga pagtiliis sa ‘uha’ sa usa ka puya.

“Unsa kadto, Ate?” ni Lido nga nahingangha.

Wala motubag si Golda. Nagdali siya nga milipot sa dakong liundok sa mga basura. Misunod kaniya si Lido. Maoy ilang natukmaan ang usa ka puya nga gisulod og karton. Giliminan kini og puting panapton ug nagkurog sa katugnaw. Sa banabana ni Golda morag bag-uhay pa kining gibutang dinhi. “Bata kini, Lido!” singgit ni Golda. “Intawon, kaluoy niya!” Dali niyang gikugos ang bata.

Dihay mihunong nga usa ka awto sa luyo nilang Golda ug Lido. May nanganaog sa sakyanan, usa ka ambungang lalake ug usa ka maanyag ug batan-ong babaye. Midagan ang babaye ug gikuha gikan kang Golda ang opuya.

“Mao kini siya, Carlo, ang atong anak. Gibutang ko siya dinhi sayo sa buntag kaganina, kay abi kog gikalimtan mo na ako samtang didto ka sa Canada. Pasayloa ko sa akong nabuhat!” Ug mihilak ang babaye.

“Gipasaylo na tika, Alona. Apan kon may nahitabo pa sa atong anak, ambot unsay bimuon ko kanimo!” matod sa lalake.

Miduol ang lalake nilang Lido ug Golda.

“Daghang salamat kaninyo, Day, Dong! Ania dawata kining pinaskuhan ko alang kaninyo,” sa lalake nga nagtunol kang Golda og tulo ka papel de banko. Unya nanakay ang lalake ug ang babaye balik sa ilang sakyanan.

Taudtaod nga wa makalihok ug makatingog si Golda.

“Pila ang gihatag sa tawo, Ate?” ni Lito nga milurat ang mata.

Subli nga giihap ni Golda ang kuwarta. “Tulo ka libo, Lido!”

“Ha? Daghan diay, Ate Golda! Kon mao, makapalit na tag Notse Buyna karong buntaga!” Sa kalipay, nakalukso si Lido. (Katapusan)