Dihay buta nga nagpakilimos sa pultahan sa usa ka buwangan. Kon dunay mogawas, dayon siya’g ingon, “Maluoy mo sa buta.” Sa pila ka oras niyang atang, ang matag mogawas moingon, “Pildi ko, Noy.” Nangutana na lang intawon ang buta, “Sir, asa man diay moagi ang nakadaog?”

Ang sabong, buwang, tari o tigbakay popular nga kalingawan sa Pilipinas. Ang tigbakay illegal sukad pa kaniadto. Diha nay sabong sa wa pa mo-abot ang mga Espanyol, kay nakit-an kini ni Antonio Pigaffeta, chronicler ni Ferdinand Magellan.

Adunay legal nga sabong sa mga buwangan apan mobayad ka og entrance fee. Sa ubang mga buwangan, way entrance fee ang magdala og manok igtatari. Apan gipabayad og entrance fee ang usa ka tawo nga nagdala’g himoangaan. Nangatarungan siya, “Pabayron diay ninyo ang inahan nga mota-aw sa fight sa iyang anak?”

Saba kaayo ang mga tawo sa buwangan kon magmasiyar na ang mga masyador sa biya ug sa inilog sa di pa buhian ang magkaatbang nga mga manok nga gitauran og buwang. Mosamot ang kabanha ug kagahub kon magkombati na ang duha ka manok. Apan mokalit lang og kahilom kon duna nay manok nga mapildi.

Hilom lang gihapon karon kay gipahunong man ang operasyon sa mga buwangan. Busa, ang Cebu Provincial Board (PB) nipasar og usa ka resolution nga naghangyo sa Regional Inter-Agency Task Force (RIATF) ug Department of the Interior and Local Government (DILG) nga ilibkas na ang ban sa cockfighting.

Ang resolusyon nga sinuwat ni PB Member Celestino Martinez III ug gipangamahanan ni PB Member John Ismael Borgonia hiniusang gipasar sa Hunta Probinsiyal sa ilang ika-15 nga regular session niadtong Mayo 3, 2021.

Gitugotan na unta ang operasyon sa lisensiyadong mga buwangan sa Inter-Agency Task Force for the Management of Emerging Infectious Diseases (IATF) niadtong Oktubre 15, 2020 sa mga lugar nga ubos sa modified general community quarantine (MGCQ), basta sundon lang ang health and safety protocols.

Apan gi-imponer pagbalik ang ban sa sabong niadtong Abril 3, 2021 tungod sa pagsaka pagbalik sa mga kaso sa Covid-19. Ang gitugotan lang mao ang e-sabong (online cockfighting), kon lisensiyado sa Philippine Amusement and Gaming Corp.

Ang entiro lalawigan sa Sugbo, ingon man ang mga syudad sa Sugbo, Mandaue ug Lapu-Lapu, ubos na karon sa MGCQ. Mokabat sa 23 ka mga cockpit operators sa kalungsoran ug mga syudad sa Sugbo, sa usa ka resolusyon, miingon nga binilyon ka pesos ang nawala ug linibo ka mga kawani ang apektado sa cockfighting ban.

Apektado sab ang breeders ug mga kawani sa gamefowl farms, poultry supplies ug agrivet stores ingon man ang linibo ka referees, gaffers, bet takers, cock doctors ug mga manindahay sa mga buwangan. Unya, wa nay pildi ang mga sugarol? - edbarrita@gmail.com