NIADTONG Abril 17, 2019 gipirmahan ni Presidente Rody Duterte and Republic Act No. 11321. Gitawag kini nga “Sagip Saka Act” nga may taas nga titulo nga “An Act Instituting the Farmers and Fisherfolk Enterprise Development Program of the Department of Agriculture.”

Tuyo sa maong balaod nga makakab-ot og malungtaron ug modernong agrikultura ug seguridad sa pagkaon sa nasud pinaagi sa pagpagahum ug pagpalambo sa kalidad sa panginabuhi sa mag-uuma ug mangingisda.

Mao man tingali kini ang gitawag nila’g “Magna Carta for the Poor” kay kahibalo kita nga mas daghan sa Pinoy ang kabus ug nabuhi sa pagtikad sa yuta ug dagat.

ila kadtong atong gitawag sa daghang pangalan sama sa mayukmok, musimos, pobre, hinikawan ug sinikmahan sa palad, way nahot, kakha-tuka ug uban pa.

Kaniadto gitawag sab nga “farmers” ang mga mananagat hangtud nga giila ang ilang talagsaong papel sa katilingban isip “fisherfolks” o katawhan nga nanginabuhi sa dagat.

Hangtud karon, atrasado gihapon ang ilang kahimtang hasta ang paagi sa panguma busa ubos kaayo ang ilang produksiyon ug kita.

Kung may suporta sa gobyerno, kulang ra kining ibayad sa ilang utang sa tindahan nga giutangan sa inadlaw-adlaw nga pagkaon ug mga sangkap sa uma sama sa pestisidyo ug patubo.

Sa pagkatinuod, dili bag-o ang konsepto sa “Farmers and Fisherfolks Enterprise Development Program”, ubos niining balaora. Adunay susama niini sa mga nangaging pangulo gikan ni Presidente Ferdinand Marcos hangtud ni PNoy nga gidumala sa Department of Agriculture.

Ubos sa bag-ong balaod, hatagan og hustong suporta sa kuwarta, makinarya, modernong teknolohiya, merkado ug pagbansay ang mga mag-uuma ug mananagat sa tibuok nasud pinaagi sa “Public-and-Private Partnership.”

Dili na unya problema sa pagbaligya sa produkto kay naa nay mga kontrata sa mopalitay. Direkta sab nga mopalit ang mga “local government units” ug ahensiya sa gobyerno sa produktong panguma nga ilang gikinahanglan bisan kung walay “bidding” nga nakapalangan sa tanang transaksiyon sa gobyerno.

Sa akong kabahin, maayo ni nga balaod apan ang akoa kanunay’ng gikabalak-an ang kahinay sa implementasyon niini.

Naa lagi balaod nga mohatag og pautang sa pobre apan may pundo ba o sayon ba kining makuha? Sama ba kini sa ubang balaod nga maayo ra sa papel?

Akoa ra bang naobserbahan nga mahilig si DA Sec. Manny Piñol og “short-cut” sama pananglit sa kakulang sa bugas, isda ug manok nga gusto niyang mopalit na lang ta sa langyaw’ng nasud.

Kung kini ang mentalidad sa sekretaryo sa agrikultura, unsang paagi pa nga mabuhi nga hamugaway ang mga mag-uuma ug mangigisda?